Maja Boomsma-de Jong

“Op Sint-Maartensdijk, een Zeeuws dorp waar we een tijdje woonden, maakte ik voor het eerst kennis met kruidenmiddelen. Overigens was het niet zo dat dames uit het dorp bekend stonden als kruidenvrouwen, ze hadden die kennis gewoon paraat.”

Ik was nog klein, want ik ging nog niet naar school, en kreeg geelzucht. Dat is een aandoening aan de alvleesklier waardoor het wit van de ogen en de binnenkant van de handen geel worden en het gaat gepaard met misselijkheid. En hoe zo’n vrouw dat nou wist, dat kan ik je niet vertellen, maar er kwam een dame naar mijn moeder toe, omdat ze had gehoord dat ik geelzucht had. Ze zei: ‘Ik heb een goed middel.’ Dat was stinkende gouwe (Chelidonium majus). Dat groeit overal trouwens, ook in de stad. Als je de steel openbreekt, komt er sap uit. Dat smeerden mensen ook wel eens op plekjes of wratten. Nu is de informatie die je erover vindt uiteenlopend, want inname is schijnbaar giftig. Zo stond het toen niet bekend en deze vrouw zei tegen mijn moeder dat ze thee moest maken van de stinkende gouwe en mij iedere dag een kopje moest geven. Het was niet lekker, maar dat vonden wij niet erg, want het heeft gewerkt!

Toen mijn broer en ik kinkhoest kregen, behandelde mijn moeder ons met fijngestampte naaktslakken, over ‘lekker’ gesproken. We gebruikten thuis ook pijlstaartolie (‘pielstaertolie’ in het Zeeuws). Dat hadden alle Zeeuwen vroeger in huis. Het werd gemaakt van de lever van een pijlstaartrog en kon voor van alles gebruikt worden. Het was overal goed voor; van verkoudheid tot de Engelse ziekte. Het is nu niet meer te krijgen. De laatste winkel die het verkocht was Jumet in Bruinisse. Schijnbaar is de roem ervan in de jaren tachtig van de afgelopen eeuw verdwenen.

“Sint-Maartensdijk, a Zealandic village where we lived for a while, I was introduced to herbal medicine for the first time. It wasn’t that the women off the village were known as herbal doctors, they just had this knowledge in their backpocket.”

I was still little, as I didn’t attend school yet, and got jaundice. That is a pancreatic condition that causes the whites of the eyes and the palms of the hands to turn yellow, and it is accompanied by nausea

And how such a woman knew that, I cannot tell you, but a lady came to my mother because she had heard that I had jaundice. She said, “I have a good remedy.” That was celandine (Chelidonium majus). This is growing everywhere, including in the city. If you break the stem open, juice will come out. People sometimes also apply this to spots or warts. Now the information you find about it varies, because ingestion is apparently poisonous. It was not known that way at the time and this woman told my mother to make tea from celandine and give me a cup every day. It wasn’t tasty, but we didn’t mind because it worked!

When my brother and I got whooping cough, my mother treated us with crushed slugs, talk about ‘delicious’. We also used pintail oil (‘pielstaert oil’ in Zeeland) at home. All Zeelanders used to have that at home. It was made from the liver of a stingray and could be used for many things. It was good for everything; from the common cold to the English disease. It is no longer available. The last store that sold it was Jumet in Bruinisse. Apparently its fame disappeared in the 1980s.